Gapen is een veelvoorkomend fenomeen waar we allemaal mee te maken hebben, maar weet je eigenlijk wel wat het betekent en waarom het gebeurt? Ontdek 6 dingen die je moet weten over gapen om deze natuurlijke lichamelijke reactie beter te begrijpen.
1. Gapen is een reflex
Gapen is een onwillekeurige reflex waarbij de mond opengaat, vergezeld van een diepe inademing gevolgd door een min of meer luidruchtige uitademing. Hoewel de precieze oorzaken van gapen nog niet bekend zijn, wordt gedacht dat het wakkerheid en alertheid stimuleert door de bloedtoevoer naar de hersenen te verhogen ende zuurstoftoevoer naar de zenuwcellen te bevorderen.
De verschillende fasen van gapen
Gapen kent over het algemeen drie fasen:
- Inspiratie: de mond gaat open en het middenrif trekt samen, waardoor een grote hoeveelheid lucht in de longen komt.
- Apneu: gedurende enkele ogenblikken wordt de ademhaling geblokkeerd, zodat het kooldioxide in het bloed kan overgaan in de ingeademde lucht.
- Uitademing: de kooldioxiderijke lucht wordt uit de longen verdreven en de mond sluit zich.
2. Geeuwen houdt niet altijd verband met vermoeidheid of verveling.
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is geeuwen niet alleen een teken van vermoeidheid of verveling. Het kan ook worden veroorzaakt door andere factoren zoals :
- Honger: wanneer onze maag leeg is, komen er hormonen vrij die de geeuwreflex kunnen activeren.
- Stress: wanneer we geconfronteerd worden met een stressvolle situatie, produceert het lichaam adrenaline, wat een geeuw kan triggeren.
- Empathie: als we iemand zien of horen gapen, kunnen we hetzelfde doen om ons begrip en steun voor die persoon uit te drukken.
3. Dieren gapen ook
Mensen zijn niet de enigen die gapen: veel dieren, vooral zoogdieren, hebben dezelfde reflex. Bij sommige soorten kan geeuwen een sociale functie hebben, zoals bij primaten, waar het wordt gebruikt om een hiërarchie binnen de groep aan te geven door onderdanigheid of dominantie te tonen.
Een mogelijke evolutionaire functie
Er is gesuggereerd dat geeuwen een evolutionaire functie kan hebben bij dieren, die het lichaam in staat stelt om te anticiperen en zich voor te bereiden op een verandering van toestand of situatie (bijvoorbeeld om van rust naar waakzaamheid te gaan).
4. Gapen is besmettelijk
Het is algemeen bekend dat geeuwen besmettelijk is: iemand zien of horen gapen is vaak al genoeg om onze eigen reflex op te wekken. Deze “besmetting” is deels te wijten aan het fenomeen empathie, waardoor we de emoties en sensaties van anderen delen.
De besmetting van geeuwen varieert tussen individuen
Sommige mensen zijn gevoeliger voor de besmetting van geeuwen dan anderen. Dit verschil kan worden verklaard door genetische factoren, maar ook door opvoeding en levenservaringen.
5. Gapen kan gunstige effecten hebben op de gezondheid
Hoewel geeuwen vaak wordt gezien als een teken van vermoeidheid of verveling, kan het een aantal voordelen voor de gezondheid hebben, zoals :
- Waakzaamheid en alertheid stimuleren door de bloedtoevoer naar de hersenen te verhogen en dezuurstoftoevoer naar de zenuwcellen te bevorderen.
- Reguleren van de temperatuur van de hersenen door warme lucht af te voeren en koele lucht in de longen toe te laten.
- Vergemakkelijkt de spijsvertering door de peristaltiek (samentrekking van de darmen) te bevorderen en helpt gas uit de maag af te voeren.
6. Er zijn aandoeningen die verband houden met gapen
Bij sommige mensen kan de geeuwreflex disfunctioneel zijn, wat leidt tot problemen zoals :
- Overmatig gapen: wanneer gapen frequent en oncontroleerbaar is, kan dit een teken zijn van een aandoening van het zenuwstelsel, chronische vermoeidheid of hormonale onbalans.
- Pijn bij het gapen: gapen kan soms pijn veroorzaken in de kaak, nek of keel. Deze pijn kan worden veroorzaakt door een ontsteking, infectie of spierproblemen.
Bij ongewoon of pijnlijk gapen is het belangrijk om een gezondheidsdeskundige te raadplegen om de oorzaak vast te stellen en een passende behandeling te krijgen.
