Persoonlijkheidsstoornissen zijn psychologische aandoeningen die invloed hebben op de manier waarop iemand denkt, zich voelt en met anderen omgaat. Deze stoornissen, die vaak niet herkend en slecht begrepen worden, kunnen een aanzienlijke impact hebben op de levenskwaliteit van de betrokkenen en hun omgeving. Om u te helpen de verschillende soorten persoonlijkheidsstoornissen beter te begrijpen en te herkennen, geeft dit artikel een overzicht van de symptomen, opvallende kenmerken en classificaties van elk van deze stoornissen.
Wat is een persoonlijkheidsstoornis?
Een persoonlijkheidsstoornis wordt gedefinieerd als een reeks gedachten, emoties en gedragingen die integraal deel uitmaken van iemands persoonlijkheid, maar die zo rigide en doordringend zijn dat ze het dagelijks leven beïnvloeden. Deze stoornissen variëren in intensiteit en duur, maar blijven over het algemeen het hele leven bestaan, waardoor het moeilijk wordt om gezonde, consensuele relaties met anderen aan te gaan. Het is echter essentieel om op te merken dat elke persoon met een persoonlijkheidsstoornis uniek is en niet noodzakelijk alle beschreven symptomen vertoont.
Classificatie van persoonlijkheidsstoornissen
Volgens de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) worden persoonlijkheidsstoornissen ingedeeld in drie hoofdgroepen, die bekend staan als “clusters”. Elk van deze groepen wordt gekenmerkt door gemeenschappelijke kenmerken die de stoornissen binnen de groep onderscheiden.
Cluster A – Excentrieke stoornissen
Deze groep bestaat uit stoornissen met als symptomen een vreemde, excentrieke of bizarre manier van denken en handelen. Hieronder vallen :
- Schizotypische persoonlijkheidsstoornis: deze stoornis wordt gekenmerkt door excentriek gedrag, ongewone ideeën en moeilijke sociale interacties.
- Paranoïde persoonlijkheidsstoornis: mensen met deze stoornis hebben een aanhoudend gevoel van wantrouwen jegens anderen en zijn ervan overtuigd dat anderen hen kwaad willen doen.
- Schizoïde persoonlijkheidsstoornis: wordt gekenmerkt door emotionele onthechting en desinteresse in interpersoonlijke relaties.
Cluster B – Dramatische stoornissen
Cluster B stoornissen worden geassocieerd met intense, onstabiele emoties en onvoorspelbaar gedrag. Ze omvatten :
- Antisociale persoonlijkheidsstoornis: individuen vertonen een gebrek aan respect voor de rechten van anderen, manipulatief gedrag en een gebrek aan wroeging.
- Borderline persoonlijkheidsstoornis: gekenmerkt door stemmingsinstabiliteit, intense verlatingsangst en impulsief gedrag.
- Histrionische persoonlijkheidsstoornis: mensen met deze stoornis zoeken voortdurend aandacht en vertonen theatraal en dramatisch gedrag.
- Narcistische persoonlijkheidsstoornis: uit zich in een sterke behoefte aan bewondering, een gebrek aan empathie en superioriteitsgevoelens.
Cluster C – Angst- en angststoornissen
Cluster C stoornissen worden gekenmerkt door gedachten en gedragingen die beïnvloed worden door angst en vrees. Deze groep omvat :
- Vermijdende persoonlijkheidsstoornis: de betrokken personen vertonen gevoelens van minderwaardigheid en intense angst in sociale situaties, waardoor ze contact met anderen vermijden.
- Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis: een buitensporige behoefte om verzorgd te worden en een weigering om eigen beslissingen te nemen.
- Obsessief-compulsieve persoonlijkheidsstoornis: individuen met deze stoornis zijn gepreoccupeerd met perfectie, orde en controle, met het risico dat dit hun emotionele welzijn en relaties aantast.
Hoe kunnen we de symptomen van persoonlijkheidsstoornissen herkennen?
Hoewel elke persoonlijkheidsstoornis zijn eigen specifieke symptomen heeft, kunnen bepaalde tekenen wijzen op een onderliggend probleem:
- Moeite met het aangaan en onderhouden van gezonde interpersoonlijke relaties
- Een onevenredige of ongepaste emotionele respons
- Zelfvernietigend of impulsief gedrag
- Een buitensporige behoefte aan controle of afhankelijkheid van anderen
- Chronische gevoelens van ontevredenheid of innerlijke leegte
Als je denkt dat je een persoonlijkheidsstoornis hebt, of als je deze symptomen herkent bij iemand die je kent, is het raadzaam om een professional in de geestelijke gezondheidszorg te raadplegen, zoals een psycholoog of psychiater. Zij kunnen je helpen om de oorzaak van het probleem te achterhalen en een passende behandeling in te stellen.
